Baarhuisje Wierhuizen - Alles van het MARNEGEBIED

Zoeken
Ga naar de inhoud

Hoofdmenu:

Baarhuisje Wierhuizen

Historie - 1

Marnegebied - Wierhuizen
Prachtig gelegen in het Groningse landschap tussen Broek en Pieterburen ligt het buurtschapje Wierhuizen: een boerderij, een paar huizen en een idyllische begraafplaats op een wierde. Op de wierde heeft ooit een kerkje gestaan. In het vlakke, boomloze polderlandschap wordt het kerkhof al van verre gemarkeerd door de houtsingel langs de rand van de begraafplaats. Verweerde grafstenen memoreren de vroegere bewoners van Wierhuizen.

De lege plek op het kerkhof - waar eeuwenlang de kerk van Wierhuizen stond - vertelt het verhaal van de kerstvloed van 1717. De kerstvloed was één van de rampzaligste watersnoden die de provincie Groningen heeft getroffen.Na een dagenlange zuidwesterstorm draaide de wind in de Kerstnacht met orkaankracht naar het noordwesten. De dijken langs de kust - waaronder de Oude Dijk ten noorden van Pieterburen - werden voor een groot deel weggevaagd.

"In de morgen van 25 december stroomde het zeewater over alle dycken, verscheurende alles wat haar in den aanvall eenigsints tegenstand mogt geboden hebben. Vanaf de stadswallen zag een inwoner niets als waater, de huisen ende kerken daarin staande zijnde een droevige gesichte"


Onbeschrijflijk groot was de ellende toen de zee zich weer terugtrok; in de hele provincie kwamen 2276 mensen om en werden 1560 huizen verwoest. Ook het dorpje Wierhuizen werd zwaar getroffen door de ramp; veertig mensen kwamen om, de kerk en zeventien huizen werden verwoest. De paniek die toen geheerst moet hebben is, in de stilte van de weilanden, nauwelijks nog voor te stellen. Het leven is hier tot rust gekomen.  

Op het verstilde kerkhofje staat nog een negentiende-eeuws baarhuisje. De muren zijn verzakt en gescheurd, deur en raamkozijnen zijn niet meer aanwezig en kap en dak zijn verrot. Meer dan honderd jaar deed het huisje dienst voor opslag van de lijkbaar en het gerei van de grafdelver. De graven overziend zal er menigmaal een droevige gang naar het baarhuisje gemaakt zijn om een kindergrafje te delven. Maar het huisje zelf heeft nu ook zijn tijd gehad.

De schoonheid van het verval, schreef de schrijver Koos van Zomeren eens. Het zijn woorden die van toepassing zijn op het baarhuisje van Wierhuizen. In zijn deplorabele staat wint het bouwwerkje haast aan charme, lijkt de geschiedenis van de mensen van Wierhuizen des te indringender vertelt te worden. Het 19e-eeuwse baarhuisje ("liekhoeske") op de wierde/begraafplaats in Wierhuizen, ten westen van Pieterburen. Het huisje staat op een -ogenschijnlijk- leeg kerkhof, maar aan de noordelijke kant van de wierde ligt een aantal graven, waaronder twee oorlogsgraven van Engelse piloten.

Dichterbij het huisje liggen ook enkele graven. Op het zuidelijke deel stond ooit een kerk. Deze werd verwoest tijdens de kerstvloed van 1717. Restaureren brengt onvermijdelijk verlies van authenticiteit met zich mee. Maar vaak is er geen alternatief om verval te stoppen. Daarom ook zal in het geval van het baarhuisje worden ingegrepen om het gebouwtje voor de definitieve ondergang te behoeden. Dit gebeurt door de Stichting Oude Groninger Kerken die het kerkhofterrein in haar bezit heeft.

Enige jaren geleden introduceerde de Stichting Oude Groninger Kerken omgevingsgerichte monumentenzorg. Naast het herstel van kerkgebouwen wordt nu ook aandacht besteed aan grafmonumenten en andere historische objecten op kerkhoven. Deze genoten in het verleden vaak geen enkele bescherming en verdwenen niet zelden, onder het motto opgeruimd staat netjes. Het project Kerken in het groen dat de Stichting Oude Groninger Kerken samen met de Stichting Landschapsbeheer Groningen heeft vormgegeven, behelst de restauratie van kerkhoven en grafmonumenten. In dat kader zal ook het baarhuisje gerestaureerd worden.

Met de restauratie blijft dit karakteristieke Gronings kerkhofje compleet in haar gaafheid. Veel negentiende-eeuwse baarhuisjes zijn inmiddels van de Groningse begraafplaatsen verdwenen, maar wie goed om zich heen kijkt, kan nog op een aantal plaatsen deze bescheiden, maar karakteristieke bouwwerkjes vinden.

Voor de Hervorming had Wierhuizen een eigen geestelijke, in elk geval nog in 1573, toen de pastoor een miskelk terugkreeg die in de Allerheiligenvloed van 1570 was zoekgeraakt, staat er in het boek Boerderijen in het Halfambt te lezen. De kerk stond op het zuidelijk deel van de wierde. De Kerstvloed van 1717 had een verwoestende invloed op het kerkje. Afbraak volgde. Het noordelijke gedeelte van de wierde is ingericht als begraafplaats. Op het zuidelijk deel, waar het kerkje stond, zijn nog een paar oude grafstenen te zien en een “liekhoeske”, netjes gezegd: baarhuisje.

Tot voor kort zag het baarhuisje er vervallen en een beetje spookachtig uit. Als je er in stond, kon je door de lege kozijnen en de gaten in de dakpannen naar buiten kijken; mooie vergezichten en een hemelse blik. Draagbaar en verroest gereedschap lagen her en der verspreid in het gebouwtje.

Het noordelijk deel van de wierde is nog altijd in gebruik als begraafplaats. Er ligt onder ruisende bomen, in een zee van ruimte, een beperkt aantal oude en nieuwe graven. Wierhuisters op hun laatste rustplaats. In de noordoost hoek, het verst bij het ijzeren hek vandaan, staan twee grafzerken gebroederlijk naast elkaar. Zerken en teksten verraden de gevolgen van de Tweede Wereld Oorlog. In Eenrum worden elk jaar de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Eens in de vijf jaar is er een uitgebreidere herdenking. Er worden dan ook kransen gelegd bij de graven van de omgekomen vliegeniers in Wierhuizen en Westernieland en bij het graf van verzetsstrijder Dirk Eliza Wierenga in Westernieland.
 

Baarhuisje te Wierhuizen: Foto's Jan Benes

 
Copyright 2015. All rights reserved.
Terug naar de inhoud | Terug naar het hoofdmenu